Piyasa Yapıcılar (Maker) ve Piyasa Alıcılar (Taker) Nedir?

Finans piyasalarında işlem yapmak isteyen her bireyin karşılaştığı iki temel terim vardır: Piyasa yapıcılar (maker) ve Piyasa alıcılar (taker). Bu kavramlar, işlem maliyetlerinden işlemlerin likiditesine kadar birçok faktörü etkileyebilir. Bu yazımızda, Piyasa Yapıcılar ve Piyasa Alıcılar arasındaki farkları, bu rollerin piyasalardaki önemini ve işlemlerinize nasıl etki edebileceğini detaylı bir şekilde ele alacağız.

Piyasa Yapıcılar (Maker) Kimdir?

Piyasa yapıcılar (Maker), finans piyasalarında alıcılarla satıcıları bir araya getirerek piyasanın likiditesini ve verimliliğini artıran kurumlar veya bireylerdir. Temel amacı, sürekli olarak alış ve satış fiyat teklifleri sunarak, herhangi bir zamanda finansal ürünlerin alım-satım işlemlerinin kolaylıkla gerçekleştirilebilmesini sağlamaktır. Piyasa yapıcılar (maker), arz ve talep arasındaki boşlukları doldurur ve işlem yapmak isteyen yatırımcılar için sürekli bir piyasa sunarak fiyat istikrarına katkıda bulunurlar.

Maker Fee Nedir?

Maker fee, finans piyasalarında ve özellikle kripto para borsalarında, piyasa yapıcıların (maker) gerçekleştirdikleri işlemler için ödedikleri işlem ücretidir. Bir kullanıcı, piyasa fiyatını doğrudan etkilemeyen ve mevcut sipariş defterine yeni bir emir ekleyerek (örneğin, mevcut en yüksek alış fiyatından daha düşük bir fiyata satış emri veya mevcut en düşük satış fiyatından daha yüksek bir fiyata alış emri girerek) piyasa yapıcı olarak hareket eder. Bu tür emirler, piyasanın likiditesini artırır çünkü işlem gerçekleşmeden önce sipariş defterinde beklerler. Maker fee, bu katkıyı teşvik etmek amacıyla genellikle piyasa alıcılarına (taker) göre daha düşük tutulur. Piyasa alıcıları anında işlem yapmayı tercih ettiklerinden ve mevcut piyasa fiyatlarından işlem yaptıklarından, genellikle daha yüksek bir taker fee öderler. Maker fee‘nin düşük olması, kullanıcıları likidite sağlamaya teşvik eder ve böylece piyasanın daha sağlıklı ve verimli çalışmasına katkıda bulunur.

Piyasa Yapıcıların Özellikleri ve Stratejileri

• Likidite Sağlayıcılar: Piyasa yapıcıları, piyasaya sürekli alım ve satım kotasyonları sunarak likidite sağlayan ve piyasa koşullarına sürekli uyum sağlayan aktörlerdir.
• Uzun Vadeli Pozisyonlar: Piyasa yapıcıları, genellikle uzun vadeli stratejiler izleyebilir ve piyasa dalgalanmalarından faydalanmak yerine, işlem hacmi üzerinden kazanç sağlamayı tercih edebilirler.
• Risk Yönetimi: Piyasa yapıcıları, sunulan alış ve satış fiyatları arasındaki spread ile risklerini yönetirler. Bu spread, piyasa yapıcılarının alım-satım işlemleri sırasında karşılaşabileceği fiyat değişikliklerine karşı bir koruma sağlar ve işlem hacminden elde edilen gelir ile bu riskleri dengelemelerine olanak tanır.

Piyasa Yapıcıların Çeşitleri

• Bankalar ve Finans Kurumları: Büyük finansal kurumlar genellikle döviz, tahvil ve hisse senetleri gibi çeşitli finansal ürünlerde piyasa yapıcılığı yaparlar.
• Bireysel ve Kurumsal Yatırımcılar: Belirli şartlar altında, bireysel ve kurumsal yatırımcılar da piyasa yapıcılığı görevi üstlenebilirler.
• Elektronik Piyasa Yapıcılar: Algoritmik ticaret stratejileri kullanarak, çok hızlı bir şekilde alış ve satış emirleri veren elektronik sistemlerdir.

Piyasa Yapıcıların Karşılaştığı Riskler

Piyasa yapıcılar (maker), piyasa koşullarındaki değişikliklere karşı savunmasızdır ve fiyat hareketlerinden kaynaklanabilecek zararlara maruz kalabilirler. Ayrıca, yüksek volatilite dönemlerinde spread’lerin genişlemesi gibi durumlar da onlar için risk oluşturabilir.

Piyasa Alıcılar (Taker) Kimdir?

Piyasa alıcılar (taker), finans piyasalarında işlem yapmak istediklerinde mevcut piyasa fiyatından alım veya satım emri veren bireyler veya kurumlar olarak tanımlanır. Piyasa yapıcıların aksine, piyasa alıcıları aktif olarak fiyat belirlemezler; bunun yerine, piyasa yapıcılar tarafından belirlenen fiyatlardan işlem yapmayı tercih ederler. Bu dinamik, alıcıların ve satıcıların hızlı bir şekilde işlem yapabilmeleri için likidite sağlayan piyasa yapıcıların sunduğu fiyatlar üzerinden gerçekleşir.

Taker Fee Nedir?

Taker fee, finansal piyasalarda ve özellikle kripto para borsalarında, piyasa alıcılarının (taker) gerçekleştirdikleri işlemler için ödedikleri işlem ücretidir. Bir kullanıcı, piyasa fiyatından hemen işlem yapmak istediğinde ve mevcut sipariş defterindeki bir emri kabul ederek (örneğin, anında satın alma veya satma işlemi yaparak) işlemi gerçekleştirdiğinde piyasa alıcısı olarak hareket eder. Bu tür işlemler, mevcut piyasa likiditesini “alır” çünkü sipariş defterindeki mevcut emirlerle anında eşleşirler ve bu nedenle bu işlemlere “taker” (alıcı) işlemleri denir.

Taker fee, piyasa alıcısının ödediği işlem maliyetidir ve genellikle maker fee‘den daha yüksektir. Bu yapı, piyasa yapıcıların likidite sağlama eylemini ödüllendirmek ve teşvik etmek içindir, çünkü piyasa yapıcılar işlem emirlerini piyasa fiyatını değiştirmeden sipariş defterine ekleyerek piyasaya derinlik ve istikrar katmaktadırlar. Öte yandan, taker fee‘nin daha yüksek olması, kullanıcıları mevcut siparişleri anında kullanmak yerine piyasaya yeni emirler eklemeye teşvik ederek, piyasanın genel likiditesini ve sağlığını korumaya yardımcı olur. Bu ücret yapısı, piyasaların verimli bir şekilde işlemesini destekler ve yatırımcılara, piyasa yapıcısı olup olmamalarına bağlı olarak farklı stratejiler benimseme imkanı tanır.

Piyasa Alıcıların Özellikleri ve Stratejileri

• Aktif Yatırımcılar: Piyasa alıcıları genellikle piyasa koşullarına hızlı bir şekilde tepki vermek isteyen aktif yatırımcılardır.
• Kısa Vadeli Fırsatlar: Piyasa alıcıları, kısa vadeli fiyat hareketlerinden faydalanmak isteyebilir ve bu nedenle piyasa yapıcıların sunduğu anlık fiyatları tercih ederler.
• İşlem Maliyetleri: Piyasa alıcıları genellikle işlem yapmak için bir spread öderler, bu da alış ve satış fiyatları arasındaki fark anlamına gelir ve bu maliyet, piyasa yapıcılar tarafından likidite sağlama karşılığında alınır.

Piyasa Alıcıların Önemi

Piyasa alıcıları (taker), finans piyasalarının dinamik ve likit kalmasını sağlar. Onların aktif katılımı, piyasa yapıcıların sunduğu fiyatların sürekli olarak test edilmesine ve piyasa fiyatlarının gerçek zamanlı olarak güncellenmesine olanak tanır. Piyasa alıcıları olmadan, piyasa yapıcıların sunduğu fiyatlar üzerinden işlem yapacak yeterli katılımcı olmayabilir, bu da piyasanın likiditesinin ve verimliliğinin azalmasına neden olabilir.

Piyasa Yapıcılar ve Piyasa Alıcılar Arasındaki İlişki

Piyasa yapıcılar (maker) ve piyasa alıcılar (taker) arasındaki ilişki, finans piyasalarının likidite ve verimliliğinin temelini oluşturur. Piyasa yapıcılar (maker), her zaman alış ve satış fiyat teklifleri sunarak piyasaya sürekli likidite sağlar ve işlem yapmak isteyen yatırımcılara, yani piyasa alıcılarına, anlık olarak işlem yapabilme imkanı verir. Piyasa alıcıları (taker) ise, bu likiditeden faydalanarak, piyasa yapıcıların sunduğu fiyatlardan anında alım veya satım yaparlar. Bu dinamik etkileşim, piyasa fiyatlarının sürekli güncellenmesini ve piyasa derinliğinin korunmasını sağlar, böylece finans piyasalarının daha likit ve düzenli işlemesine olanak tanır. Piyasa yapıcılar (maker) ile piyasa alıcıları arasındaki bu sürekli alışveriş, piyasanın genel sağlığı için kritik öneme sahiptir ve yatırımcıların herhangi bir zamanda adil fiyatlarla işlem yapabilmesini mümkün kılar.

İlginizi çekebilir: “Kripto Para Ticaret Stratejileri Nelerdir?“

Maker ve Taker Fee Arasında Neden Fark Vardır?

Maker ve taker komisyonları arasındaki fark, kripto para borsalarında yapılan işlemlerin piyasaya etkisine dayanır. “Maker”lar, piyasaya yeni bir emir koyarak likidite sağlayan kişilerdir; yani, satmak ya da almak istedikleri bir fiyat belirlerler ve başkasının bu emri kabul etmesini beklerler. “Taker”lar ise, zaten emir defterinde bulunan ve hemen gerçekleşebilecek emirleri kabul eden ve likiditeyi “alan” kişilerdir.

Borsalar genellikle maker komisyonlarını, piyasaya likidite sağladıkları için daha düşük tutar. Taker komisyonları ise genellikle daha yüksektir çünkü mevcut likiditeyi kullanırlar. Bu farklı fiyatlandırma yapısı, kullanıcıları piyasaya yeni emirler ekleyerek likidite sağlamaya teşvik eder ve bu da genel olarak piyasanın daha verimli çalışmasına yardımcı olur.

EgeMoney platformumuzda gerçekleştirilen kripto para alım-satım işlemleri için uygulanan komisyon oranlarına ilişkin detaylı bilgilere İşlem Ücretleri sayfamızdan ulaşabilirsiniz.